Geçmişte herhangi bir günü, ayı hatırlamaya çalışalım. Bir sözcük, bir isim, bir kişi ya da bir yerle ilgili bir anıyı hatırlamaya çalıştığımızı düşünelim. Bazen bir kelime ya da bir olayı hatırlamak istediğimiz olur; biliriz ama o anda hatırlayamayız. Bu bir olgudur ve “dilimin ucunda olgusu” adı verilir.
Bazen bir durum kayıtlarımızdaki bilginin bellekten ne kadar zor geri geldiğini gösterir. Kocaman bir kayıt deposundan bir bilgiyi bellimizden geri getirmek her zaman mümkün olmayabilir. Ben, insanların yapılan bir iyiliği bir de kötülüğü unutmadıklarına inanıyorum.
Bir olay ya da bir kişiyi hatırlamayı ipuçları ile yaparız. Bu olguya da “geri getirici ipuçları” diyebiliriz. Geri getirici ipucu bellekten bir bilginin hatırlanmasını kolaylaştıran bir uyarandır. Hiç kimse unutmaz iyiliği de kötülüğü de. Hatırlanan bilginin ne kadar iyi hatırlanıp hatırlanmadığı o bilginin en başta nasıl algılandığı ile ilgilidir. Tam bu sırada anlamlandırma güçlü bir şekilde devrede olur. Yapılan iyiliği kişinin nasıl algılamasıyla ilgili kayıtlar yerini alır.
Zaman ister uzun olsun isterse kısa olsun derinlemesine ve anlamsal olarak analiz edilen bilgiler bellekte derin seviyelere yerleşir ve unutulması güçleşir. Hatırlama sürecinde bellekten gelen anılar ve olaylar andaki gibi olmaz. Olayların yorumlanmasında, kodlanmasında, depolanmasında, işlenmesinde, analizinde ve hatırlanmasında bilginin anlamlandırılması rol oynar.
Geçmişimiz ile yaşadığımız anıları değerlendiren, yorumlayan bellek otobiyografik belleğimizdir ve kendi hayatımızdaki epizotları ve durumları içeren alandır. Bellek çok enteresan işler. Her gün rutin bir şekilde objeleri, yerleri, isimleri, aldığımız bilgileri ve olayları unuturuz. Bunun sonucunda da bazen iletişim anlamında bozukluklar yaşarız. Bu şekliyle unutmak zararlıdır. Ancak hatırlamak istemediğimiz olayların unutulması bazen de yararımıza olabilir, başka açıdan bakarsak günlük yaşamda milyonlarca anlamsız ve belki de hiç kullanılmayacak bilgilerin depolanması da gereksiz olacaktır.
Yapılan iyiliklerin unutulmaması dileklerimle.