Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile Başbakanlık Hazine müsteşarlığı tarafından çeklerde karekod uygulamasına ilişkin tebliğ 31.12.2016 tarih 29935 sayılı Resmi Gazetede yayınladı.
Daha önce 09.08.2016 tarihli ve 29796 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 6728 sayılı Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 70 inci maddesiyle 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 780 inci maddesinin birinci fıkrasına eklenen bentler ile çekin şekil şartları arasına “muhatap banka tarafından verilen seri numarası” ve “karekod” alınmış olup böylece ihtiyari olan karekodlu çek kullanımı zorunlu hale getirilmiş ve karekod da olması gereken unsurlar belirlenmişti. Aynı maddenin üçüncü fıkrasıyla karekod okutma ve bilgi paylaşım sisteminin Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezin veya Risk Merkezi tarafından bilgi paylaşılan şirketler tarafından kurulabileceği hükme bağlanmıştı. Bu hükümlere dayanılarak, karekod uygulaması Kredi Kayıt Bürosunun platformu olan Findeks tarafından kurulmuştur.
Karekodlu çek raporuyla;
Muhatap bankanın ticaret unvanı, seri numarası, çek hesabı sahibinin adı ve soyadı veya ticaret unvanı, çek hesabı sahibinin tacir olması hâlinde, ticaret siciline tescil edilen yetkililerinin adı, soyadı veya ticaret unvanı. Çek hesabı sahibinin, çek hesabı bulunan toplam banka sayısı. Çek hesabı sahibine ait bankalara ibraz edilmemiş çeklere ilişkin olarak lehdar tarafından karekod okutma ve bilgi paylaşım sistemine kaydedilen çeklerin adet ve tutarı. Düzenlenerek bankalara teslim edilen çeklerin adet ve tutarı. Son beş yıl içerisinde ibrazında ödenen çeklerin adet ve tutarı. İbraz edilen ilk çekin ibraz tarihi. İbraz edilen son çekin ibraz tarihi. İbrazında ödenen son çekin ibraz tarihi. Son beş yılda “karşılıksızdır” işlemi gören ve halen ödenmemiş çeklerin adedi ve tutarları. Son beş yılda “karşılıksızdır” işlemi gören ve sonradan ödenen çeklerin adedi ve tutarı. Son beş yılda “karşılıksızdır” işlemi gören son çekin ibraz tarihi. Çek hesabı sahibi hakkında çek hesabı açma yasağı bulunup bulunmadığı, varsa yasaklama kararının tarihi. Her bir çek yaprağı ile ilgili olarak tedbir kaydı olup olmadığı. Çek hesabı sahibi tacirse, iflasına karar verilip verilmediği, iflasına karar verilmişse kararın tarihi. Çek hesabı sahibi ya da cirantanın rızası aranmaksızın üçüncü kişilerin erişimine sunulur.
Karekodlu Çek Karnesi kullanabilmek için yapılması gereken, banka şubesinden karekodlu çek karnesi talebinde bulunulmasıdır. İlk önce Kredi Kayıt Bürosunun platformu olan Findeks’e üye olunması gerekiyor. Üyelik işlemeleri web sitesi üzerinden veya bankalardan yapılıp, istenilen bilgi girişleri yapıldıktan sonra başvuru formunun ve sözleşmenin bir çıktısının alınarak temsile yetkili kişilerce imzalanması ve bankaya sunulması gerekiyor.
Karekodlu çeklere ait bilgileri okutabilmek için Findeks Mobil uygulamasının akıllı telefonlara indirilmesi gerekiyor. Çek hamili akıllı telefonuna Findeks Mobil Uygulamasını indirerek üye girişi yapacak ve çekin üzerinde bulunan karekodu sisteme okutucak.
Karekodlu Çek sorgulayabilmek için Findeks üyesi olunması gerekmektedir. Findeks üyeliğini tüm bankalardan gerçekleştirebilirsiniz
Karekodlu çek, çeki düzenleyenin banka ve şube bilgilerini, hesap numarasını ve çek numarasını içeren bir karekod basılmış özel bir çektir. Akıllı telefonlara indirilen Findeks Mobil Uygulaması”na okutulan karekodlu çekle, çek yaprağının doğruluğu ve keşidecinin geçmiş çek ödeme performansına ilişkin özet rapora ulaşılarak bilgi sahibi olunabiliyor.
Karşılıksız çekte hapis cezası
Diğer taraftan, 6728 sayılı Kanunun 63. maddesi ile 5741 sayılı Çek Kanunun 5. maddesinde yapılan değişiklikle üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanuni süresi içinde ibraz edilen çeke ilişkin olarak karşılıksızdır işlemi yapılmasına sebebiyet veren kişi hakkında, hamilin şikayeti üzerine her bir çekle ilgili olarak 1.500 güne kadar adli para cezası verilmesi yönünde düzenleme yapılmıştır. Adli para cezasının çek bedelinin karşılıksız kalan miktarından da az olamayacaktır.
Bu düzenlemeye göre; 09.08.2016 tarihinden sonra ödenmeyen çeklere 5941 sayılı Kanunun 5.ve 7.maddelerine göre öncelikle adli para cezası ve sonrasında ödemenin yapılmaması halinde hapis cezası uygulanacağı kesinleşmiş oldu. 09.08.2016 tarihinden önceki karşılıksız çekler için hapis cezası geçerli değildir