KÖPRÜYÜ GEÇENE KADAR

Bireysel psikolojinin en temel ve en eski konularından biri kişilerin birbirlerini nasıl etkilediğidir. Diyelim kitap okumayı seviyorsunuz. Kendi kendinize olduğunuzda mı daha çok okursunuz yoksa yanınızda biri varken mi? Ya da bir konuya kendi kendinize hazırlanırken mi daha konsantre olursunuz yanınızda biri varken mi? Başkaları varken daha verimli sonuçlar alınıyorsa “sosyal kolaylaştırma” olur, ancak bazen de birileriyle birlikte çalışmanın tutarsız sonuçları olabilir. Başkalarının varlığıyla dikkat dağılıyorsa veya iyi sonuçlar alınıyorsa o halde başkalarının varlığı performansı bazen iyi bazen de kötü etkiliyor demektir.

Birlikte belli zamanları paylaşan kişilerle beraberce yapılan işler daha kolay gelir, birlikte hareket etmek işleri daha kolaylaştırır bazen de zor gelen işleri daha da zorlaştırır.

Sevdiğimiz insanlarla bir arada bulunmanın yarattığı “sosyal uyarılma” durumu bize basit gelen uğraşılardaki performansımızı daha da iyileştirir bize zor gelen ya da beceremediğimiz konulardaki performansımızı ise kötüleştirir. Sözün kısası başkalarının varlığının performansımız üzerindeki etkisi yüksek de olabilir köstekleyici de olabilir.

Bir de sosyal kaytarmadan söz etmek isterim. Diyelim sizden sıkıntılı bir konuda mümkün olduğunca destek istendi ya da fikir üretmeniz istendi. Bir konuya birlikte hareketle başladınız. Sizden istenen desteğe doğru bütün gücünüzle madden manen imkanlarınızı ortaya koyarak başladınız. Bir süre sonra sizden destek isteyen, yardım bekleyen kişinin konularına doğru tek başınıza çalışmaya başladınız. Mümkün olduğunca efor sarf ettiniz. Kişinin sizinle olan konusu bitince yollarınızı ayırıyor. İşte sosyal kaytarmaya bir örnek. Yani bütün arkadaşlık köprüyü geçinceye kadar. Hani hep dostluk, arkadaşlık üzerine ahkam kesenler var ya bir kendilerine baksınlar bakalım köprüyü mü geçmişler sosyal kaytarma olgusunu mu işlemiş oluyorlar.

Kişilerin birbirlerine katkılarının beraberce değil de tek taraflı bittiği durumların paylaşımlar üzerinde anlamlı bir etkisi olduğuna inanıyorum. Birlikte yapılan her işi bir taraf içtenlikle, tüm imkan ve ilgisini esirgemeden, konunun anlam ve önemini ciddiye alarak, kalben inanç ve bağlılıkla çalışıp sonuca varana kadar efor ve sevgisini ortaya koyuyor. Diğer taraf işi bitince kaytarıyor çeşitli ve anlamsız bahaneler buluyor.

Sizce bu durum köprüyü geçene kadar mıdır, yoksa sosyal kaytarma mıdır ya da kişinin kaytarması mıdır?