1 Ekim itibarıyla devreye alınan yapay zeka destekli Kurgan sistemi, Türkiye’nin vergi denetim yapısını kökten değiştiriyor. Vergi Denetim Kurulu (VDK) tarafından geliştirilen sistem, artık şirketlerin tüm finansal işlemlerini, faturalarını ve beyannamelerini gerçek zamanlı olarak tarayabiliyor. Sahte belge, tutarsız beyan, stok uyumsuzluğu gibi riskli işlemler anında tespit edilecek.
Yapay zeka çağında vergi denetimi! Kurgan devrede
Türkiye ekonomisinde kayıt dışılıkla mücadeleye yönelik en kapsamlı dijital dönüşüm adımı atıldı. Vergi Denetim Kurulu’nun (VDK) hayata geçirdiği Kurgan (Kuruluş Gözetimli Analiz) sistemi, klasik geçmişe dönük denetim anlayışını terk ederek, anlık analiz ve sürekli gözetim modeline geçti.
Kurgan, yapay zeka algoritmalarıyla milyonlarca e-fatura, e-defter, banka hareketi ve stok kaydını eş zamanlı inceleyebiliyor. Sistem, ticari işlemleri sektör ortalamalarıyla karşılaştırarak risk puanı oluşturuyor ve olağan dışı işlemleri otomatik olarak denetim radarına alıyor.
Sahte belge savunması artık geçerli değil
Yeni dönemin en kritik değişikliklerinden biri, sahte belge kullanımına yönelik yaptırımlar.
1 Ekim 2025 itibarıyla yürürlüğe giren düzenlemeye göre, “bilmeden sahte belge kullanma” savunması artık geçerli sayılmayacak.
Sistemin bir işlemi sahte olarak tespit etmesi durumunda, kasıtlı kullanım esas alınacak ve ceza buna göre uygulanacak.
Bu durumda ödenmeyen verginin üç katına kadar vergi ziyaı cezası kesilebilecek. Üstelik bu ceza sadece KDV için değil; Kurumlar Vergisi ve Gelir Vergisi için de ayrı ayrı geçerli olacak.
Kurgan’ın tespitleri sonrasında yapılan açıklamalar yetersiz bulunursa, işlem doğrudan vergi kaçakçılığı suçu kapsamına alınabilecek. Bu suçun yasal karşılığı ise 8 yıla kadar hapis cezası.
Riskli işlemler anında tespit ediliyor
Kurgan sistemi, “önleyici denetim” anlayışını temel alıyor.
Sahte belge, stok dengesizliği, e-belge hataları, tutarsız beyanlar ve sektörel sapmalar, sistemin radarındaki başlıca unsurlar.
Vergi Denetim Kurulu yetkililerine göre, sistem sadece geçmiş işlemleri değil, devam eden ticari hareketleri de analiz ediyor.
Bu sayede yüksek risk taşıyan mükellefler “izaha davet” süreciyle önce uyarılacak, ardından denetime yönlendirilecek.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, yeni sistemin amacının cezalandırmadan çok “gönüllü uyumu artırmak” olduğunu vurguladı:
“Kurgan sistemiyle hedefimiz, mükellefleri cezalandırmak değil, hatalarını fark ederek düzeltmelerini sağlamak. Bu sayede hem devlet gelirleri korunacak hem de adil rekabet ortamı güçlenecek.”
Mali müşavirler için yeni rol: Risk yöneticiliği
Uzmanlara göre, Kurgan dönemiyle birlikte mali müşavirlik mesleği de dönüşüyor.
Artık mali müşavirler yalnızca muhasebe kayıtlarını tutan kişiler değil, aynı zamanda şirketin vergi risklerini yöneten stratejik ortaklar olacak.
Bu sistem için dikkat edilmesi gerekenler:
• E-belge ve beyan tutarlılığını düzenli kontrol edin.
• Stok kayıtlarını fiili sayımlarla karşılaştırın.
• Gelir tablosu, KDV ve muavin defterler arasında çapraz analiz yapın.
• Yılda en az bir kez bağımsız denetim yaptırın.
• Riskli işlemler öncesinde mali müşavirle görüşün.
“Şirketim bu denetime hazır mı?”
Yeni dönemde şirketlerin en çok sorması gereken soru ise şu: “Şirketim şu anda bu denetime hazır mı?” Uzmanlara göre bu soruya dürüst bir yanıt vermek, firmaların gelecekteki finansal güvenliği açısından belirleyici olacak.
Kurgan, sadece bir denetim aracı değil, aynı zamanda şirketlerin dijital şeffaflık testinden geçeceği bir sistem olarak da değerlendiriliyor.
Ekonomide yeni sayfa: Dijital denetimle kayıt dışılıkla mücadele
Ekonomistler, Kurgan sistemini Türkiye’nin mali disiplini güçlendirecek stratejik bir adım olarak yorumluyor.
Yapay zeka tabanlı gözetim, kayıt dışı ekonomiyle mücadelenin yanında, vergi adaletini de artıracak.
Türkiye’de kayıt dışı ekonominin milli gelire oranının %27 seviyesinde olduğu tahmin ediliyor.
Bu oranın her bir puan düşmesi, Hazine’ye yaklaşık 30 milyar TL ek gelir anlamına geliyor.
Dolayısıyla, Kurgan sistemiyle elde edilecek yapısal kazanımlar, bütçe dengesi ve yatırım güvenliği açısından da kritik bir rol oynayacak.
Yorumlar
Kalan Karakter: