Atun, KKTC’nin kalkınması, üretimi, yeni yatırımları gibi ekonomik verileri Hürses ile paylaştı
Öncelikle enerji zirvesi için geldim. Zirveyi değerlendirmenizi istiyorum onun dışında da bazı sorularım olacak.
Daha önce İstanbul ve Adana’da katıldık. Şimdi de Antalya’da katılıyoruz. Ankara’da 2012 yılında katıldık. Hatta o zaman ki panelde Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Enerji Bakan Yardımcısı vardı. Irak Petrol Bakanı, Suudi Arabistan Petrol Bakanı vardı. Zirveye ben de 6. kez katılıyorum. Tabi sonuçları itibari ile enerji dünyasının bir araya gelmesi ile enerji dünyası enerjinin tazelenmesi, uluslararası bağlantıların yapılması, uluslararası görüşmelerin yapılması, uluslararası nitelikli mesajların vermesi itibari ile daha değerli bir zirve.
Türkiye enerji konusunda kendi üretimini yapıyor ama yeterli olmadığı için Kıbrıs enerji politikaları nasıl?
Kıbrıs’ta tam bir enerji ithalatçısı durumdayız. Petrol gazını evlerde, ekonomimizde kullanıyoruz, akaryakıt kullanıyoruz, elektrik üretiminde de fuel oil kullanılıyor. Yıllık fuel oil ile ödenen yaklaşık 110 milyon doları bulan bir kaynak var. Haliyle işte bunların ikramiyesi için elektriği mesela hem daha çeşitli unsurlarla üretilen hem de Türk lirası ortamında üretilen az güvenliği sonsuz olan ana vatanımız Türkiye Cumhuriyeti’nden temin etmeye çalışıyoruz. Kablo vesilesi ile Türkiye-Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ni bağlayacak olan bir kablo üzerinde çalışıyoruz. Yine doğal gaz alanlarında yapılan ortak çalışmalarımız Türkiye Cumhuriyeti ile devlet olarak 2011 yılında yine ekonomi enerji bakanı ile o zaman Türk petrollerin akımı ile anlaşma imzaladım ve onlara bunu imtiyazlı muhasır hakla verdik. Tabi sondajın başlaması ile birlikte biz de inşallah doğal kaynakların ortaya çıkması ile birlikte Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti bölgede süratle yeniden şekillenen enerji denklemlerin içerisinde kendi yerini almış olacaktı. Tabi uluslararası konvektörü Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin varlığı siyasi statü daha da bir belirgin daha da bir kabul edilir hale gelecektir diye düşünüyorum.
Ben resmi internet sitelerinde şöyle bir göz gezdirmiştim. Kafkasya da enerji verilmiş strateji belgesi 2016 2023 bunu biraz açabilir mıyız?
Enerji verimliliği yeni bir enerji üzerine kuruldu. 2023ü’ hedef koydum. 2018-2025’i gelişecek bunun şuanda Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti 400 megavat gibi bir enerjiyi üretim kapasitesi var yüzde 98i folyo ile çevrili santrallerle bahsettiğim kablo projesini gerçekleştirerek son vermek istiyor. Ekonomik yönden de sürdürülebilir çevresel olarak da sürdürülebilir. Bunun devamında bu 400 megavatın ilk etapta bir yıl içerisinde, 70 megavatını ise yenilebilir enerjiden sağlamayı planladık. Bunu da nasıl yapıyoruz? Hane halkına önemli teşviklerimiz var. Yine üretim hizmet sektörüne üniversitelerimize sanayimize de onlara da oradan lisan veriyoruz. Önümüzdeki ay içerisinde de yeni bir ihaleye çıkmak üzereyiz. Dolayısıyla önümüzdeki bir yıl içerisinde 70-75 megavatlık bir büyüklük olacak şuanda iletim ve dağıtım sistemlerini hazmettiği kapasitesi 70 megavatı hazmeder durumda diye görüyorum. Tabi bunu aşama aşama daha da iyileştireceğiz ve yapıldıktan sonra çok daha büyük ölçekte yeni bir enerji üretilecek anlamına gelir.
Siz enerji bakamının yanı sıra da ekonomi bakanısınız. Kıbrıs’ın ekonomisini değerlendirelim. Gelir kaynakları ağırlıklı olarak sizin yıllık gelir ağırlıklı oluyor. Onun dışında ne tür gelir kaynaklarınız var?
Şimdi Kuzey Kıbrıs Türk Devleti olarak bizim milli gelirimizin önemli kaynaklar arasında bir turizm sektörü sayesinde yılda 700 milyon dolarlık geliri var. İkincisi eğitim sektörü; yılda 730 milyon dolar gelir elde ediyoruz. 3. sırada hizmetler sektörü dediğimiz ticari işinin olduğu. Ticari sektörü bankacılık sektörü bir milyar dolar gelirimiz var tabi tarımdan da 4.noktamızda da o vardır 5. noktamızda da sanayi sektörümüz vardır.
Türkiye’den su bağlantısı yapıldı Kıbrıs’a tarım alanlarının sulanmasında bir sıkıntı var bu konuda görüşmeleriniz var mı ?
Sayın Veysel Eroğlu sağ olsun çok yüksek bir sahiplenme gösteriyor bu konuda. Daha önce ilçeler arası ana iletim hatlarının yenilenmesini bizzat kendisi üstlenmiş kendisi yaptırmıştı. Tarım alanlarının sulanmasına ilişkin dağıtım alt planlamasını Türkiye Cumhuriyeti ana vatanımızın orman ve su işleri bakanımız üstlendi ve sayın bakan gönül verdi.
İhracat ithalat konusunda KKTC’nin durumu nedir?
Bu 8 yıldır yapmış olduğumuz büyüme hamleleriyle baya bir kapasite artışı ile kapasite yenileme ye ulaştık. Sanayicilerin kendine güveni bundan 8 yıl önceye kıyasla 2 katına çıkmıştır. Haliyle ben sadece Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve ekonomisinde son 8 yıldır yapmış olduğumuz hamleleri rakamlarla ifade edecek olursa ihracatımız o döneme 90 milyon liraydı. 2009 - 2017 itibari ile 300 milyona yaklaştı. Turist sayısı 2009 yılında 350 bin iken, bu yıl 2017 yılında 1.5 milyon turistle kapatması hedefleniyor. Üniversitelerimizde 35 bin öğrenciden bugün 170 öğrenciye düşmüş durumda. Bunların hepsi bilinçli ve kararlı yapılmış stratejilerin, uygulanan politikaların ülkeye ne kadar büyük verim getirdiğini ortaya koyan en önemli unsur ve bu nokta da ana vatanımız Türkiye Cumhuriyetinin çok büyük, çok güçlü desteği vardı.
Yabancı yatırımcı var mı?
Yabancı yatırımcı var. Ağırlıklı Türk yatırımcı var tabi. Tek tük İngiltere’den olsun İsrail’den büyük bir yatırımcımız var. Çok büyük bir marina yatırımları var ve faaliyete geçirmiş durumdalar.
ANTALYA VE KIBRIS ARASINDA DENİZ OTOBÜSLERİ KONULABİLİR
Kıbrıs’taki hizmet sektörünün Antalya ile bir benzerliği var. Başkonsolosluk da antalya ya kuruluyor özellikle turizmin gelişmesi adına belki de bunu yanına tarımı da ticareti de koyabiliriz ciddi bir katkısı olacağına inanıyor musunuz konsolosluğun burada olması?
Tabi Antalya’nın turizm yönünden gelişmesi demek bu. Akdeniz bölgesinin biz karşılıklı iki yakayız. Güney sahilleri Kıbrıs’ın kuzey sahilleri ile karşılıklı. Bu da bölgenin turizm değerinin daha da artmasına sebebiyet veriyor. Bu bölgede bizim temsiliyetimizi güçlü olması demek kendimizi daha iyi yorumlamamız ifade etmemiz demek.
Antalya - Kıbrıs arası 45 dakika mesafe aralığı. Aslında o kadar mesafe yok. Günü birlik gezintiler oluyor bu konuda Türkiye KKTC arasında turizm acısından en azından herhangi bir gelişme var mı?
Deniz otobüsü adını verdiğimiz şey ile Antalya’dan Kıbrıs’a, Kıbrıs’tan da Antalya ya organize edilebilir. Operatörler ile bu imkânlar her zaman var.
Bizim bilmediğimiz sizin vermek istediğiniz Kıbrıs ile ilgili bir mesaj var mı ?
Kuzey Kıbrıs son 8 yıldır ana vatan Türkiye Cumhuriyeti ile yapılan hamleler sonucunda hem üretim kapasitesi artmış hem de kamu maliyesini de az sürdürülebilir hale getirmişiz. 2009 yılına kıyas şimdiki yılda Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti bütçe fazlası olan ticari fazlası olan performansı az önce bahsettiğimiz gibi ticari alanında sanayi alanında 3 kat, 5 kat artma yaşadık. Bütün bunlar Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin dinamizmini gösteriyor. Bu enerji unsurlarının üzerinden küresel vizyon projeler üzerinde de içerisinde de Türkiye Cumhuriyeti yer alma potansiyeli de taşıyor. Bunlar bu ülkenin değerini ve ekonomik potansiyelini son derece güçlendirecek noktalar. Soydaşlarımız ana vatanımız Türkiye Cumhuriyeti de önce sevgi saygı hürmetlerimi sunmak isterim, herkesi Kıbrıs’a bekleriz. Hem görmeye, hem geçmiş bilgilerini özünde tazelemeye beklerim.