Uçak kazaları herkesin korktuğu trajik olayların başında gelir. Aslında istatistiklere göre otomobillere kıyasla kaza riski çok daha az olan uçaklar belki de havada oluşlarından dolayı daha çok korkulan taşıtlardır. Bu korkunun sebebi olan uçak kazaları aydınlatılması güç olaylar oluşları ile de bilinir. Bu noktada ise devreye kara kutular girer. Peki bu kara kutu endir ne işe yarar? Özellikle İran Cumhurbaşkanı Reisi’nin helikopter kazası sonucunda ölümü sonrasında ise akıllara gelen başka bir soru da helikopterlerde kara kutunun olup olmadığı oldu. İşte hepsinin cevabı…
Uçaklarda bulunan kara kutu, havacılık güvenliğinin en önemli bileşenlerinden biri olarak kabul edilir. Kazaların nedenlerini aydınlatmak ve havacılık güvenliğini artırmak amacıyla kullanılan bu cihazlar, uçuş sırasında meydana gelen tüm teknik ve sesli verileri kaydederek, kazaların ardından yapılan incelemelerde kritik bilgiler sunar. Peki, kara kutular ne zamandan beri kullanılıyor, ne işe yarar ve nelerden oluşur? Helikopterlerde de kara kutu bulunur mu? İşte bu soruların yanıtları.
Kara Kutu Ne Zamandan Beri Kullanılıyor?
Kara kutular, 1950'li yılların başında kullanılmaya başlanmıştır. İlk kara kutu fikri, Avustralyalı bilim insanı Dr. David Warren tarafından 1953 yılında ortaya atılmıştır. İlk ticari kara kutu ise 1960'lı yıllarda geliştirilmiş ve uçaklarda kullanılmaya başlanmıştır. Zamanla, havacılık endüstrisi için kara kutuların önemi anlaşılmış ve 1967 yılından itibaren birçok ülkede uçaklarda kara kutu bulundurulması zorunlu hale getirilmiştir.
Kara Kutu Ne İşe Yarar?
Kara kutular, uçak kazalarının nedenlerini belirlemeye yardımcı olur. İki ana bileşenden oluşur:
Uçuş Veri Kaydedicisi: Uçağın çeşitli sistemlerinden gelen verileri kaydeder. Bu veriler arasında hız, irtifa, motor performansı, uçuş yönü ve hava durumu gibi bilgiler bulunur. FDR, uçuşun teknik detaylarını analiz etmek için kullanılır.
Kokpit Ses Kaydedicisi: Kokpitteki pilotların ve diğer mürettebatın konuşmalarını, kokpit seslerini ve diğer iletişimleri kaydeder. CVR, kazanın insani faktörlerini ve pilotların kazadan önceki son eylemlerini anlamak için kullanılır.
Kara Kutu Nelerden Oluşur?
Kara kutular, aşırı dayanıklılık gösteren özel materyallerden yapılmıştır ve şu bileşenlerden oluşur:
Darbe Dayanıklı Muhafaza: Kara kutunun dış kısmı, yüksek darbelere, aşırı sıcaklıklara ve su basıncına dayanacak şekilde tasarlanmıştır.
Veri Depolama Birimi: Uçuş verilerini ve ses kayıtlarını depolayan bellek birimi, en son teknolojiler kullanılarak tasarlanır ve verilerin kazadan sonra bile korunmasını sağlar.
Sinyal Verici: Kara kutunun yerini belirlemek için su altında sinyal gönderen bir cihaz bulunur. Bu, deniz kazalarında kara kutunun bulunmasını kolaylaştırır.
Helikopterlerde de Kara Kutu Bulunur mu?
Evet, helikopterlerde de kara kutu bulunur. Özellikle modern helikopterlerin hepsinde fabrika çıkışında bulunan kara kutu eski model helikopterlere de sonradan monte edildi. Yani helikopterlerin yüzde 99’unda kara kutu bulunur. Helikopter kazalarının nedenlerini analiz etmek ve güvenliği artırmak amacıyla, modern helikopterlerde de FDR ve CVR sistemleri kullanılır. Özellikle ticari ve askeri helikopterlerde kara kutuların bulunması, hem yasal bir zorunluluk hem de operasyonel bir güvenlik standardıdır.
Kara kutular, havacılık endüstrisinin vazgeçilmez güvenlik cihazlarıdır. 1950'lerden beri kullanılan bu cihazlar, uçak kazalarının nedenlerini belirlemek için kritik bilgiler sağlar. Hem uçuş verilerini hem de kokpit seslerini kaydeden kara kutular, uçuş güvenliğini artırmada önemli bir rol oynar. Modern helikopterlerde de kara kutuların bulunması, bu cihazların havacılıktaki yaygın ve hayati önemini gösterir. Havacılık güvenliği alanında yapılan sürekli yenilikler ve iyileştirmeler sayesinde, kara kutuların işlevselliği ve dayanıklılığı da her geçen gün artmaktadır.
Esmanur Karabakla