Sürdürülebilir kalkınma gelecek nesillerin ihtiyaçlarını göz ardı etmeden bugünkü ekonomik gelişmenin sağlanması olarak tanımlanmaktadır. Sürdürülebilir kalkınmanın üç boyutu bulunmaktadır: Ekonomik, Sosyal ve Çevresel. Sürdürülebilir kalkınmayı ölçmek için farklı göstergeler mevcuttur. Son yıllarda en dikkat çekici göstergelerden biri ekolojik ayak izidir. Karbon ayak izi kavramının kökeni Wackernagel ve Rees tarafından ortaya konulan “ekolojik ayak izi” kavramının alt kümesi olarak şekillenmiştir. Ekolojik ayak izi, belirli bir insan nüfusunu sürdürmek için gerekli olan biyolojik olarak verimli küresel hektar olarak ifade edilen arazi ve deniz alanını belirtmektedir. Bu konsepte göre karbon ayak izi, yaşamı boyunca insanoğlunun ürettiği tüm CO2’yi asimile etmek için gerekli arazi alanını ifade eder. Diğer bir tanımla bir ürünün veya hizmetin karbon ayak izi; onun, üretim, kullanım / tüketim ve bertaraf olmak üzere kullanım ömrü boyunca her aşamadaki toplam sera gazı emisyonlarını ifade eder. Karbon ayak izi hesaplamaları iki konuya göre farklılık göstermektedir: dikkate alınan sera gazları ve hesaplamanın sınırları.
Mevcut literatürde karbon ayak izinin eşanlamlısı olarak kullanılan diğer terimler; karbon içeriği, gömülü karbon, karbon akışı, sanal karbon, sera gazı ayak izi ve iklim ayak izi olarak sıralanabilir. Karbon ayak izinde önemli olan diğer gazlar; metan (CH4), azot oksit (N2O), hidroflorokarbonlar (HFC’ler), perflorokarbonlar (PFC’ler) ve sülfür heksaflorür (SF6)’dür. Bir karbon ayak izinin değerlendirilmesinde, ürünün hangi üretim aşamalarının ele alındığı ve yaşam döngüsü değerlendirme tanımlarına göre doğrudan ve dolaylı emisyon etkileri dikkate alınır. Örneğin bir ekinin karbon ayak izi; tarım araçları, gübre ve pestisit üretimi, toprak emisyonları, işleme, ulaşım ve atıklarla ilgili emisyonların toplamından oluşmaktadır.
Karbon ayak izi iki ana parçadan oluşur: doğrudan/birincil ayak izi ve dolaylı/ikincil ayak izi
Birincil ayak izi evsel enerji tüketimi ve ulaşım (sözgelimi araba ve uçak) dahil olmak üzere fosil yakıtlarının yanmasından ortaya çıkan doğrudan CO2 emisyonlarının ölçüsüdür.
İkincil ayak izi kullandığımız ürünlerin tüm yaşam döngüsünden bu ürünlerin imalatı ve en sonunda bozulmalarıyla ilgili olan dolaylı CO2 emisyonlarının ölçüsüdür.
Karbon Ayak İzinizi Azaltmak İçin İpuçları
- Tatiller: Uçakla gitmeyin.
- Elektrik: Yenilenebilir enerji kullanın.
- Doğal Gaz: Isınma için güneş enerjisi kullanının; bu yolla doğal gaz faturanızı yılda yüzde 70 oranında azaltabilirsiniz.
- Seyahat: Mümkün olduğunca toplu taşıma araçlarını kullanın. Yerel otobüs hizmetlerinizi öğrenin ve kullanın.
- Araba: Paylaşma Yolculuk ayak izinizi azaltmak için işe giderken arabanızı paylaşabilirsiniz.
- Şişe suyu: Çoğu Avrupa ve Kuzey Amerika ülkesinde musluk suyunu kullanma konusunda herhangi bir sakınma olmamasına rağmen insanlar şişe suyu alma konusunda ısrar etmektedir. Eğer şişe üzerinde volkanik kaynaklardan geldiği konusunda bir ibare varsa uzak bir yerden ithal edildiğinden emin olabilirsiniz. Suyun nakliyesinin karbon Ayak izini hayal edin. Bir de buna şişeleme ve/veya geri dönüşümden kaynaklanan emisyonları ekleyin.
- Uzak mesafelerden gelen yiyecek ve içecekler: Süpermarkete gittiğiniz zaman satın aldığınız yiyeceklerin hangi ülkeden geldiğini anlamak için etiketine bakınız. İngiltere’de sonbaharda Yeni Zelanda elması almaya gerek yoktur, ama insanlar buna pek dikkat etmezler. Dünyanın öteki ucundan gelen bir şişe şarabı satın alırken iki kez düşünün; çok daha fazla, ama çok daha az yol katetmiş yerel şarap bulabilirsiniz. Yapacağınız en iyi şey kendi meyve ve sebzelerinizi kendi bahçenizde yetiştirmek olacaktır. Bir elma ağacı diktiğinizde hem bir sürü mevyeye sahip olursunuz hem de bu ağaç atmosferdeki karbon miktarının azaltılmasına katkıda bulunur.
- Et tüketimi: Et tüketmini, özellikle kırmızı et tüketimini azaltın.
- Uzak ülkelerden gelen elbiseler: Satın almadan önce elbiselerin etiketlerini kontrol edin. Eğer 1000 milden daha uzak bir ülkeden gelmişse başka elbise aramaya devam edin.
- Fazla ambalajlanmış ürünler: Gereksiz ambalaja sahip ürün ve hizmetlerden uzak durun.