Kaş ilçesi, Kınık Köyü yakınlarında Hazineden tahsis edilen 680 dönüm arazinin 320 dönümü üzerinde Batı Akdeniz bölgesinin neredeyse tamamını ilgilendiren Toptancı Hali yapımı Büyükşehir tarafından projelendirilmiş ve 255 milyon TL bedelle 25 Aralık 2018 günü ihalesi yapılmıştı.
İhaleyi alan firmada 18.03.2019 günü yer teslimi sonucu işe başlamıştı.
Ancak 31 Mart yerel seçiminden sonra CHP adayı Muhittin Böcek’in Büyükşehir Belediye Başkanı seçilmesiyle birlikte içinde Kınık Toptancı hali olmak üzere 11 projenin yapımının imalatı durdurulmuş ve durum ihaleyi alan şirkete yazıyla iletilmişti.
Elbette Böcek’in, yeni devraldığı belediyenin durumunu ve yapılan ihalelerin içeriğini, imalatın geldiği aşamayı tam olarak öğrenmek amacıyla bu tasarrufta bulunması doğrudur.
Lakin diğer projelerden farklı olarak Kınık Toptancı Hali ile ilgili olarak basın toplantısında özellikle bir açıklama yapma gereği hisseden Böcek, “yıllara sâri olarak 500 milyon lirayı bulacak bu Hal için harcanacak parayla 19 ilçenin Hal komplekslerine iyileştirme yapılabilir” açıklaması üzerine konuyu araştırmaya başladım.
Kınık ve çevresinin tarımsal potansiyeli
50 milyon metrekare örtülü alanda 750 bin ton sebze ve 50 bin ton meyve üretimi yapılmaktadır.
Bu alan her geçen gün genişlemekte ve önümüzdeki 5 yılın sonunda sebze ve meyve üretiminin 1 milyon tona ulaşması ve 3 milyar liralık ciroya ulaşması beklenmektedir.
Şu anda üretimin yüzde 40’ı ihracata geriye kalanı da iç piyasaya gönderilmektedir.
Tarımsal potansiyelinin yüksek oluşu nedeniyle sürekli göç alan bölgede aktif olarak 20 bin çifti tarımsal üretim yapmaktadır.
Hazineden tahsisli olan 680 dönümün geriye kalan 360 dönümlük kısmında “organize tarım sanayi” kurulması planlandığından hatırı sayılır bir nüfus artışıyla birlikte bu bölge “tarım-kent” niteliğine bürünmeye adaydır.
Şu andaki durumu
Kınık, Ova ve Yeşilköy’de çiftçilere hizmet evren 3 ayrı bölgede 3 adet küçük ölçekli toptancı hali vardır.
Bu 3 haldeki toplam işletme sayısı 163’tür.
Ancak bu haller uzun yıllar önce yapılmış, modern hizmet vermekten uzak hallerdir.
Bakım ve onarım maliyetleri oldukça yüksektir.
Uzun yıllar içerisinde işlevlerini büyük ölçüde kaybetmiş ve bölgenin giderek yükselen potansiyeline cevap veremez duruma gelmişlerdir.
Bunun sonucunda kayıt dışı ticaret artırmış ve belediye ciddi gelir kayıplarına uğramaktadır.
Keza 3 ayrı hali işletmesinin bulunması 3 ayrı işletme maliyetine neden olmakta ve gider artırıcı bir duruma sebebiyet vermektedir.
Yeni toptancı hali zorunlu
İhalesi yapılan ve sonra durdurulan Kınık Toptancı Hali Projesinin bu bölge için son derece uygun olduğunu ifade eden bölgenin üreticileri ve komisyoncuları ile yaptığım görüşmelerde şunlar ileri sürüldü.
“Bölgemiz her geçen gün büyümekte ve gelişmektedir. İleriye dönük olarak bu alanın bir tarım kenti olması muhtemeldir. Toprağı, iklimi ve sulama kolaylıkları sayesinde tarımsal üretim yapılabilecek daha milyonlarca dönüm araziye sahibiz, bu nedenle yeni Çukurova olma yolunda ilerleyen bölgeyiz. Sadece Türkiye’yi değil, tüm Balkanları besleyebilecek potansiyele sahip olan bu bölgemizde içinde laboratuarı ve tüm çağdaş hizmetleri sunabilecek modern bir toptancı haline sahip olmamız gerekmektedir.”
Yeni projenin özellikleri
680 Dönüm arazi Hazine Bakanlığından proje için tahsis edilmiş ve bunun 320 dönümü Proje Alanı.
120 dönümü kapalı alan olacak yeni hal modern, sağlığa uygun, güvenli tesis olması itibariyle de Türkiye’nin en modern, gelişmiş ve en büyük hallerinden birisi olmaya adaydır.
“Karadere, Kumluova, Ova, Yeşilköy, Çayköy, Kınık, Çavdır” bölgelerinin tam ortasında olması nedeniyle de bölgenin hemen tümüne hizmet verebilecek konuma sahiptir.
3 ayrı yerde bulunan toptancı hallerinde toplam olarak 163 işletme bulunurken bu halde bu projede öngörülen işletme sayısı 256 olacaktır.
Belediyenin kazancı ya da olası kayıpları
“Birincisi,” bu projeyle belediye 680 dönümlük bir araziyi kendi uhdesine almış olacaktır.
Çünkü Hazine, bu araziyi toptancı hali yapılması nedeniyle tahsis etmiştir.
Projenin tasfiyesi sonucunda Hazine araziyi geriye alacaktır.
Bu durumda sadece toptancı halin yapımı kayıp edileceği gibi geriye kalan ve organize tarım sanayisine uygun olacak 380 dönümlük araziyi de kaybetmiş olacaktır.
“İkincisi,” şu andaki 3 halden elde edilen gelirin çok üstünde olan “yıllık 8 milyon TL kira ile 20 milyon TL rüsum olmak üzere yıllık 28 milyon gelir kaybedilecektir.”
“üçüncüsü,” sürekli büyüyen tarımsal potansiyelinin ve giderek artan nüfusunun ihtiyaçlarına cevap verilemediği için siyasi anlamda da kayıpların olması kaçınılmaz olacaktır.
“Dördüncüsü,” projenin tasfiye edilecek olması durumunda yüklenici firmaya karşı maddi sorumluluklar belediyeyi sıkıntıya sokacaktır.
Tasfiye sonucunda sözleşme bedelinin yüzde 5’i olan 12,5 milyon TL tazminat ödemek zorunda kalınacaktır.
Firma bunu itiraz ederek dava açarsa öngörülen maliyet üzerinden yüzde 20 kar oranı olan 50 milyon TL daha ödemek zorunda kalınabilir.
Ve bu miktar daha sonra kişilere rücu edilebilir…
Projenin devamı belediye ve Böcek için kazanç olur
Belediyedeki yetkililer ve konunun uzmanları, yaptığım görüşmelerde bu ihalenin yapılmasında, sözleşmesinde, yer teslimi ve imalatın başlamasında her hangi bir gayri hukukiliğin olmadığını belirttiler.
Sırf kaynak sıkıntılı olduğu için böyle bir projenin iptal edilmesinin yeni seçilmiş bir belediye başkanı için hoş bir durum olmadığını da eklediler.
Kamu hizmetinde süreklilik esası vardır diyen bu uzmanlar, Böcek’in bu projeyi sürdürmesinin hem kendisine hem de partisine siyasi anlamda kazanç sağlayacağını da ifade ettiler.
Bizce de doğru olan, ilgili firmayla görüşerek ve gerekirse kimi revizyonlara gidilerek projenin sürdürülmesinde fayda vardır.